Τον Φεβρουάριο του 2011, αρχίσαμε στην Κατάληψη της Σκαραμαγκά έναν κύκλο μαθημάτων αυτομόρφωσης με θέμα την ανάδυση, επέκταση και εδραίωση της καπιταλιστικής σχέσης και το διαρκή αγώνα εναντίον της, εστιάζοντας κυρίως στη μελέτη του πρώτου τόμου του Κεφαλαίου του Mαρξ. Η ιδέα αυτή γεννήθηκε (και αναλήφθηκε εκ νέου στη συνέχεια) από συντρόφους που όλα αυτά τα χρόνια έχουμε συναντηθεί μέσα σε κοινωνικούς-ταξικούς αγώνες: είτε τους αμυντικούς αγώνες ενάντια στην καπιταλιστική πολιτική της απαξίωσης είτε τους επιθετικούς αγώνες ενάντια στην καπιταλιστική οργάνωση του χώρου και του χρόνου. Από το 2013 τα μαθήματά μας αυτομόρφωσης πάνω στο Κεφάλαιο συνεχίστηκαν σε άλλα κοινωνικά κέντρα όπως το ΒΟΞ, το Αυτόνομο Στέκι και τη Βίλα Ζωγράφου.
Φέτος, ξανά στο Αυτόνομο Στέκι, συνεχίζουμε τη διαδικασία αυτομόρφωσης προχωρώντας σε ένα νέο, πιο διευρυμένο πρόγραμμα. Στόχος μας είναι να ολοκληρώσουμε την κριτική ανάγνωση του δεύτερου τόμου του Κεφαλαίου, που αφορά την κυκλοφορία και αναπαραγωγή του συνολικού-κοινωνικού κεφαλαίου, τον καπιταλιστικό χρόνο και τον κομμουνισμό.
Πριν από την παρουσίαση του νέου προγράμματος θα θέλαμε να πούμε δυο λόγια για τη διαδικασία αυτομόρφωσης που επιλέξαμε όλα αυτά τα χρόνια. Σε αυτή τη συλλογική διαδικασία μελέτης, ο στόχος μας ήταν διπλός: η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή στις εισηγήσεις των μαθημάτων και το βέλτιστο εφικτό επίπεδο εμβάθυνσης και κατανόησης ενός κλασικού πολιτικού κειμένου που δεν προσφέρεται για απλοϊκές εκλαϊκεύσεις. Παρά τις αναπόφευκτες δυσκολίες και ανισότητες, οι περισσότεροι από εμάς κατάφεραν να γίνουν μελετητές του Κεφαλαίου για έναν απλό λόγο: επειδή είμαστε το υποκείμενο για το οποίο το κείμενο μιλάει. Το υποκείμενο που μέσω του καταναγκασμού της μισθωτής ή άμισθης εργασίας αναπαράγει την καπιταλιστική σχέση. Το υποκείμενο που μέσω της πρακτικής- κινηματικής δραστηριότητάς του δύναται να την καταστρέψει.
Στη φετινή τελική φάση του κύκλου μαθημάτων πάνω στον δεύτερο τόμο έχουν συμπεριληφθεί έξι εισαγωγικά μαθήματα που θα επιτρέψουν στους νέους συμμετέχοντες να αποκτήσουν, ελπίζουμε, μια αίσθηση της συνέχειας που διακρίνει την προσπάθειά μας και στους παλιότερους να επανασυνδεθούν πιο ομαλά. Τα εισαγωγικά μαθήματα αφορούν τη θεωρία της αξίας, τις θεμελιώδεις, τις μεταβαλλόμενες και τις επικίνδυνες για το ίδιο το σύστημα αντιφάσεις του κεφαλαίου, το φιλοσοφικό υπόβαθρο και τη θέση του δεύτερου τόμου στο συνολικό μαρξικό σχέδιο της κριτικής της πολιτικής οικονομίας.
Τα μαθήματα αποτελούνται από τις παρακάτω 27 ενότητες:
1. Η θεωρία της αξίας ως θεωρία των κοινωνικών αναγκών
2. Το κεφάλαιο ως κινούμενη αντίφαση και ως πάλη των τάξεων: οι θεμελιώδεις αντιφάσεις
3. Το κεφάλαιο ως κινούμενη αντίφαση ΙΙ: οι μεταβαλλόμενες αντιφάσεις
4. Το κεφάλαιο ως κινούμενη αντίφαση ΙΙΙ: οι επικίνδυνες αντιφάσεις
5. Η θέση του δεύτερου τόμου του Κεφαλαίου στο συνολικό σχέδιο της κριτικής της πολιτικής οικονομίας
6. Τα κυκλώματα του κεφαλαίου και το χεγκελιανό τους υπόβαθρο
7. Το κεφάλαιο ως αξία εν κινήσει. Χρόνος περιστροφής
8. Πάγιο και κυκλοφοριακό κεφάλαιο. Ιδιομορφίες του πάγιου κεφαλαίου
9. Ο χωρο-χρόνος του κεφαλαίου
10. Συμπίεση του χωρο-χρόνου και έλεγχος της καθημερινής ζωής
11. Ο χρόνος εργασίας
12. Ο χρόνος παραγωγής
13. Ο χρόνος κυκλοφορίας
14. Επίδραση του χρόνου κυκλοφορίας στην αξιοποίηση του κεφαλαίου
15. Η κυκλοφορία της υπεραξίας
16. Εισαγωγή στο ζήτημα της αναπαραγωγής του συνολικού-κοινωνικού κεφαλαίου
17. Παλαιότερες περιγραφές του ζητήματος της αναπαραγωγής: Φυσιοκράτες, Άνταμ Σμιθ
18. Απλή αναπαραγωγή
19. Κεφάλαιο και εισόδημα. Μεταβλητό κεφάλαιο και μισθοί
20. Πάγιο κεφάλαιο και αναπαραγωγή
21. Διευρυμένη αναπαραγωγή
22. Νεότερες αναλύσεις της κοινωνικής αναπαραγωγής
23. Η κατανάλωση της εργατικής τάξης
24. Ο ρόλος του χρήματος και της πίστωσης στην κυκλοφορία του κεφαλαίου
25. Η μαρξιστική συζήτηση για τη σημασία των σχημάτων αναπαραγωγής
26. Ο δεύτερος τόμος και οι κρίσεις αναπαραγωγής της καπιταλιστικής σχέσης
27. Κομμουνισμός και σχεδιασμένη παραγωγή: Αυτοδιαχείριση ή κατάργηση της αξίας;
Για τα μαθήματα θα χρησιμοποιηθούν οι σχετικές παραδόσεις των καθηγητών Nτέηβιντ Xάρβεϋ,Kρις Άρθουρ και Aναστάσιου Kαρδαμοστόλη· ο πρώτος και ο δεύτερος τόμος του Kεφαλαίου· σύγχρονα κείμενα για τον καπιταλιστικό χρόνο και την κοινωνική αναπαραγωγή· άρθρα εφημερίδων, περιοδικών κλπ, που επικαιροποιούν την ανάλυση του Mαρξ ή την κριτικάρουν· τραγούδια, ποιήματα και αποσπάσματα μυθιστορημάτων που προέρχονται είτε από τη «λαϊκή» είτε από την «υψηλή» κουλτούρα· σλάιντς, φωτογραφίες και ταινίες. Tα μαθήματα, όπως πάντα, αναμένεται να οργανωθούν συνεργατικά, ώστε να αμφισβητηθεί έμπρακτα η μονόπλευρη σχέση διδάσκοντα-διδασκόμενου και να διερευνηθούν οι δυνατότητες και τα όρια της αυτομόρφωσης.
Τα μαθήματα θα γίνονται κάθε Τρίτη στις 8 στο Αυτόνομο Στέκι (Ζωοδόχου Πηγής 97 & Ισαύρων) και είναι ανοιχτά σε κάθε ενδιαφερόμενο.
Το πρώτο μάθημα θα γίνει την Τρίτη 4/11.
Ομάδα αυτομόρφωσης και συζήτησης του Κεφαλαίου,
Οκτώβρης 2014