Dokimanter του Alexander Freeman, 2012
https://www.youtube.com/watch?v=fHgGMKVAPOg
“The body is our general medium for having a world” Merleau Ponty
To σώμα είναι ένα εννοιολογικό εργαλείο, ένας φορέας μηνυμάτων, ένα πεδίο πολιτικής διαμάχης που πάνω του χαράσσονται οι κυρίαρχοι εξουσιαστικοί λόγοι της πατριαρχικά και καπιταλιστικά δομημένης κοινωνίας.
Μιας κοινωνίας που για να συντηρείται έχει ανάγκη να δημιουργεί νόρμες, να μας χώνει σε καλούπια και να μας κατατάσσει σε κλίμακες αξιολόγησης. Στήνει τα σώματά μας στον τοίχο, τα μετράει, τα ζυγίζει, τα υποβάλει σε έλεγχο ως προς την λειτουργικότητα και την παραγωγικότητά τους ώστε να τα διαχωρίσει σε ικανά και μη. Σ’ αυτή τη διαδικασία, η έννοια της αρτιμέλειας αποδεικνύεται χρήσιμο εργαλείο της κανονιστικής ρύθμισης των σωμάτων, αφού συνυποδηλώνει ικανότητα, ενεργητικότητα, δυναμισμό, υγεία, σεξουαλικότητα, ομορφιά, συμμετρία και ευστροφία. Ο κυρίαρχος λόγος επιλέγει να στιγματίσει την αναπηρία σχετίζοντάς την με την παθογένεια, την αδυναμία, την παθητικότητα, τη μη παραγωγικότητα/ χρησιμότητα.
Η αναπηρία διαμορφώνει μία άλλη πραγματικότητα για το άτομο και τους οικείους του, γεμάτη αρχιτεκτονικούς περιορισμούς, κοινωνικούς αποκλεισμούς και αντιξοότητες. Συγκεκριμένες εικόνες, συγκεκριμένες αναπαραστάσεις σωμάτων αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες σεξουαλικότητες: η αναπηρία συχνά αποσεξουαλικοποιείται ή συνδέεται με την απουσία σεξουαλικής ζωής κι άλλοτε πάλι θηλυκοποιείται λόγο των “κοινών” χαρακτηριστικών με το γυναικείο πρότυπο της παθητικότητας, της αδυναμίας, της ευαισθησίας, της εξάρτησης. Χαρακτηριστικά τα οποία αποδίδονται με ένα σχεδόν αυτόματο τρόπο αν αναλογιστούμε πόσο βαθιά ριζωμένα είναι τα κοινωνικά χαρακτηριστικά του φύλου. Και καθώς οι σχέσεις εξουσίας διαπλέκονται όσο περισσότερο συνδυάζονται οι αποκλίσεις με βάση το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη φυλή, το έθνος και τη τάξη, τόσο κατασκευάζονται “αόρατες” κατηγορίες. Η θέση του ορατού υποκειμένου μέσα στα συστήματα εξουσίας φέρει συγκεκριμένα προνόμια, η ύπαρξη των οποίων συνεπάγεται αποδοχή και περισσότερες δυνατότητες για το υποκείμενο, ενώ αντίθετα, η απουσία τους συντηρεί και αναπαράγει εγκλωβισμούς και γεννά πολλαπλές καταπιέσεις. Αρκεί να σκεφτούμε το παράδειγμα ενός στρέιτ, λευκού, αρτιμελούς, ετεροκανονικού άντρα δίπλα σε αυτό μιας μετανάστριας, τετραπληγικής, μαύρης λεσβίας.
Θα ήταν ίσως απλοϊκό αν όχι επικίνδυνο, να ισχυριστούμε ότι τα άτομα με αναπηρίες είναι μία διαφορετική εκδοχή των μη ανάπηρων. Ζουν σε μία κοινωνία κανονικών και αρτιμελών, εντός της οποίας πρέπει να επινοήσουν νέους τρόπους λειτουργικότητας και να επαναπροσδιορίσουν τα “αυτονόητα”. Εμείς με τη σειρά μας επιχειρούμε να ανοίξουμε ένα διάλογο γύρω από την ποικιλομορφία του σώματος και της σεξουαλικής έκφρασης. Αντιλαμβανόμαστε ότι στο μέχρι τώρα πολιτικό μας λόγο, αλλά και στις δράσεις μας δεν έχουμε ενσωματώσει ως εργαλείο την crip θεωρεία. Είμαστε εδώ για θέσουμε ειλικρινή ερωτήματα για όλα αυτά τα ζητήματα και όχι για να προσφέρουμε σταθερές απαντήσεις. Να αναγνωρίσουμε με ποιο τρόπο τα κανονιστικά πρότυπα διεισδύουν στις ζωές όλων μας, να διερευνήσουμε πως από ένα σύστημα υποχρεωτικής σωματικής ικανότητας (able-bodiedness) προκύπτει η crip θεωρία και πως μέσα και ενάντια σε μία ετεροκανονική κοινωνία γεννιέται το queer.
Να μην αφήσουμε σε κανέναν το περιθώριο να (περι)ορίσει το πεδίο των δυνατοτήτων μας. Να επαναοικειοποιηθούμε τις ζωές, το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη σωματικότητά μας από την πιο ανεπαίσθητη κίνηση μέχρι την πιο συγκροτημένη έκφραση. Να δώσουμε και πάλι στα σώματά μας την ελευθερία που τους χρωστάμε.
Μωβ Καφενείο, Νοέμβρης 2014